Blog: Wat mogen we van de zorgverzekeraars verwachten. Hoe professionaliseren we professionaliteit?

Auteur: Harry Woldendorp

Inzicht in professionaliteit
Het lastige van het huidige zorginkoopbeleid is dat er geen gemeenschappelijk (zorgverzekeraar; zorgaanbieder; zorgprofessional; cliënt; mantelzorger; IGJ; V&VN) beeld is van wat professionaliteit in de wijkverpleging nu eigenlijk is. Het gaat hierbij om een gedeeld kader over expertise; gerichtheid op cliënten; effectief handelen (best practice); ethiek; verantwoording.

Zorgverzekeraars zouden juist wijkverpleegkundigen de ruimte moeten bieden om uit te leggen hoe ze hun beroep uitoefenen. Momenteel is de grondhouding van de zorgverzekeraars veel meer gericht op controle en afkeur. Dat vormt echter geen context voor een professionaliseringspraktijk.

Dialoog
Veel overlegsituaties in de zorg hebben het karakter van een onderhandelingscontext. Als je naar de aard van de zorg kijkt lijkt het zinvoller om een dialoog te voeren. De agenda gaat dan over de uitgangspunten (waar wordt feitelijk op gestuurd), beelden over de beroepspraktijk (regels versus de gevarieerde context van cliënten), regelruimte versus verantwoording (welke praktijkvariatie is professioneel mogelijk) en investeringen in preventie en innovatie (merkwaardig genoeg nu nog erg beperkt).

Het vertrekpunt van zorgverzekeraars lijkt normatief (daar is het weer: zinnige zorg), maar de nadruk bij het zorginkoopproces is feitelijk veel meer gericht op budgettaire kaders. Hier ligt overigens ook een verantwoordelijkheid van de beroepsvereniging om veel meer uit te leggen welke ruimte wijkverpleegkundigen nodig hebben en tevens waar de grens van die ruimte ligt.

Integraliteit bij regels
Zorgprofessionals worden geconfronteerd met een groot aantal protocollen, regels en verantwoordingsformulieren. Op zich is er voor ieder van deze administratieve aspecten een reden die in een specifieke context passend is. Het probleem is echter dat de regelgeving vanuit diverse gremia over de zorgprofessionals wordt ‘uitgestort’. Bij de ontwikkelaars van de regels ontbreekt een integraal overzicht: zorgprofessionals en cliënten zijn uiteindelijk de enigen die met alles te maken hebben. Vandaar dat voor cliënten de zorg kenmerken van een labyrint heeft. Zorgverzekeraars lossen dat onder meer op door ondersteuning aan te bieden. Systemisch lijkt het verstandiger om het regelsysteem aan te passen.

Intelligentie
Het huidige zorginkoopproces richt zich op budgettaire bewaking van de kosten. Dat is uiteraard een noodzakelijk uitgangspunt. Omdat het onvoldoende verbonden wordt met de professionele praktijk en de context van de cliënt (variatie) ontbreekt het in systeemtermen aan intelligentie. Die is juist aanwezig bij de zorgprofessionals. Uiteindelijk wordt het functioneren van een systeem bepaald door de mate van intelligentie die wordt toegelaten.

Literatuur

Johansen, B. (2020). Full-spectrum thinking. How to escape boxes in a post-categorical future. Oakland, CA: Berrett-Koehler

Tjeenk Willink, H. (2021). Kan de overheid de crisis aan? Amsterdam: Prometheus

Woldendorp, H. en A. Jeninga. (2018). Organisaties ontwarren. Systemisch kijken, denken en doen binnen de gezondheidszorg. Amsterdam: SWP

Woldendorp, H. de Groot, T. Woldendorp en C. Boven. (2022). Zie je Big Picture. Transformeer succesvol!. Amsterdam: SWP